Ney Nedir?

Ney enstrümanı veya veya Neyi sazı bizim dilimizde saz demek daha doğru olur enstrüman bildiğiniz üzere yabancı kökenli bir kelimedir. O nedenle saz ifadesini kullanacağım. Ney sazı benim bildiğim kadarıyla Sümerlilere kadar uzanan bir tarihe sahiptir.

Dilimize Farsça’dan geçmiş bir kelimedir. Nay kamış anlamına gelmektedir. Bu nedenden dolayı ney üfleyen kişileri eskiden “Nayi” veya “Nayizen” kelimeleri ile nitelerlermiş. (Çok duymuşsunuzdur. “Neyi üflenir çalınmaz” bu manevi boyutu ile ilgili bir durumdur buna tekrar değineceğim). Günümüzde “Nay” yerine “ney” ifadesi ve “Nayizen” ifadelerinin yerini de “Neyzen” ifadesi almıştır. “-zen” eki de Farsça’da kullanılan ve “ney üfleyen kişi” anlamını kazandıran bir ektir.

Ney Kamışı Nedir?

Şimdi biraz da kamıştan bahsetmek istiyorum. Kısaca şöyle bir şey söyleyeyim. Ney, bizim “Kargı” dediğimiz kamıştan yapılır. Bu kamış, bataklıkta gördüğümüz kamışların bir akrabasıdır. Akdeniz ikliminin hakim olduğu, deniz kenarlarının yakınlarında veya nehir kenarlarını yakın yerlerde ve bazı ovalarda rastlanır. Ama hiçbir zaman suyun içerisinde göremezsiniz. Senede bir boy atar. Sıfırdan her sene 5-6 metreye kadar boy atar. Ve bunu 2-3 aylık çok kısa bir zaman diliminde başarır. Bunu başarmak için tabiki çok suya ihtiyacı olur ve Derinlerdeki suya ulaşmak amacıyla çok derinlere uzanan köklere sahiptir. Bu bizim için bir avantajdır. Neden? Çünkü biz ney yapmak için her sene ney kamışı alma ihtiyacı duyarız. Bu aslında Kamışın bir bakıma daha ulaşılabilir olmasını sağlar. Yoksa şimdiye soyu tükenmiş olacaktı.

görsel tr.thpanorama.com adlı siteden alınmıştır

Ben de kamış kesmeye gittiğim için bu konuda tecrübeliyim. Kamışlıklar aile aile, öbek öbek yetişirler. Mesela 100 adet kamış olan bir öbeğin içinden ney olabilecek belki 5 kamış çıkar veya hiç çıkmayabilir de. Sonra 50 veya 100 metre İlerideki öbeğe gideriz orada kamış bulmaya çalışırız. Anlatmak istediğim kamış bitkisi çok yaygındır. Buna karşın ney olabilecek kamış sayısı azdır. Bunun sebebi kamış bitkisi genelde ya uzun boğumlara sahip olur ya da ney olamayacak kadar ince kaplıdır.

Ney veTasavvuf

Şimdi biraz da neyin manevi boyutundan bahsetmek istiyorum. Neyin bizim bildiğimiz tasavvufi derin ve mistik icra tarzının altında mevlevi tarikatinin neye bakış açısı yatmaktadır. Ney, Hz. Mevlana’nın mesnevisinde insana benzeyen özellikleri ile tanıtılmıştır.

Nasıl insan anavatanı olan Cennetten koparıldıysa kamış da anavatanı olan kamışlıktan alındı. Ne oldu? İnsan da hakikati arama yolunda sararıp soldu olgunlaştı. Aynen ney de yeşil taze rengini kaybederek sarardı.

Hakikati arayan insan, önce dünyevi fazlalıklarından kurtuldu. Kamış da gövdesini göstermeyecek yoğunlukta çok olan yapraklarından kurtuldu. İnsan hakikat yolunda içini dünyadan ve dünyevi arzularına arındırarak boşalttı. Kamış da aynı insan gibi içini boşalttı.

İnsan bu yolculuğunda kimi zorluklara katlanarak çeşitli zulümlere uğrayarak bir nevi delik deşik oldu. Ney de perdeleri delinerek delik deşik bir hal aldı.

En nihayetinde insan bu haliyle içinde taşıdığı cevheri, manevi meziyetleri ve potansiyeli gören bir Mürşîd-i Kâmil’e mülâki oldu. Ona bir neyzen misali türlü mânâları üfleyen mürşîdi aracılığıyla inkişâf edip esfeli sâfilinden ahseni takvim mertebesine ulaştı. Ney de kendi başına bir şey ifade etmez ta ki ona bir neyzen üfleyip ondan türlü makamlar ve sadâlar duyursun.

Neyzen bir nevi onun bu yolculuğunu anlamlı kılar. İşte bu sebeple Ney anavatının özlemiyle muhrik ve hüzünlü sadâsını bizlere hep duyuragelmiştir. Bir insan misali..“

Ney Dersi 1 – Ney Nedir?” hakkında 1 yorumHamza Bay 20 Aralık 2020, 21:00Selamünaleyküm üstadım videonuzu ve sohbet edasıyla anlattığınız edep dolu sözlerinizin tesiri ile bir ney edindim ve şu anda sadece sizi dinleyerek üflemeye başladım salat-ı ümmiye kısmına kadar geldim Neye olan iştiyakım Hasbi anlatımınızdan sonra daha da Zirve yaptı ve şu anda ciddi bir şekilde öğrenmek istiyor ve sizi takip ediyorum ne diyeyim ilmin başı edep ise bunu galiba siz de gördüm Allah Hüsnüzannimdan dolayı sizi ve beni mahçup etmesin emeklerinizi de zayi etmesin


0 yorum

Bir yanıt yazın

Avatar placeholder

E-posta adresiniz yayınlanmayacak. Gerekli alanlar * ile işaretlenmişlerdir