Kaliteli Ney Nasıl Anlaşılır?

Bu yazımızda”Kaliteli bir ney nasıl anlaşılır? “sorusunu yanıtlayacağız. Ney alırken özellikle ustasından yapımcısından almanızı tavsiye ederim. Uzun yıllara dayanan ney geçmişime dayanarak bir kaç tavsiyede bulunacağım. Öncelikle aldığınız neyin şu özelliklerine dikkat etmelisiniz.

Kimden almalı?

Öncelikle ney alacağınız yer hem ney yapımcısı olmalı hem de neyzen olmalı. Neyi yapan kişi neyzen ise perdeleri doğru ve sağlıklı basmayı bilir, tizlerini peslerini kontrol edebilir. Bu kısım biraz teknik bilgi içerir: Ney üflerken üfleme şiddetimiz o perdeden çıkacak olan notayi belirler. İyi bir neyzen, volumü dengeli vermek için notaları dengeli basar. Yeni başlayan birisi yada ney hususunda yetersiz olan biri re notasında ve tiz la notasında çoğunlukla pes kalır. Çünkü bu perdeler pes kalmaya meyillidir. Neyi üflemeyi bilmeyen, hangi notada hangi baskıyı vereceğini bilmeyen birisi, açık neva yani re yi pes verir. Bu sefer kapalı re notasıyla uyumlu olsun diye onu da olduğundan pes açar. Bu seferde rast dugah arasındaki uyumu kaybeder.

Görünüm

Alacağınız neyin dış görünüşünü inceleyin. Neyin kamıșı sert ve parlak görünmelidir. Neyin dış yüzeyi çok kırışık olmamalıdır.

Boğumları birbirine yakın uzunlukta olmalıdır. Ses kutusu ise kız ney için başpare dahil 70mm den uzun 50mm den kısa olmamalı.

Neyler üfledikçe rengi koyulaşır ve sesleri güzelleşir. Lakin bu seneler alır. Siz neyi aldığınızda açık sarı renkte olmalı. Üflenmeyen yeni açılmış ney koyu renkte olamaz. Dış kısmı fazla yanmış, koyulaşmış neyleri tercih etmeyin. Bu neyler gözünüze güzel görünebilir fakat göründükleri kadar iyi değildir. Neyiniz fazla ısı ile kararmışsa ya kamış çok eğriydi, doğrultmak için fazla ısıya ihtiyaç duyuldu ya da kamış kuruması için en az 1 yıl bekletilmedi ve ısı ile hızlı bir şekilde kurutuldu. Buna sahte kurutma denir. Sahte kurutma ile kurutulan neyler sağlamlığını yitirir ve istenilen ses kalitesine ulaşamaz.

Başpare

Alacağınız neyin başparesi mutlaka delrin veya boynuz başpare olmalıdır. Başparenin içi oval açılmalıdır. Ağız kısmından içeriye parmağınızı sokarsanız oval olup olmadığını hissedebilirsiniz. Burası başparenin ses haznesidir. Seslerin rahat çıkmasını ses geçişlerinin rahatlamasını sağlar. Bu kısım çok önemli çünkü plastik ucuz başparelerde bunu yapamadıkları için düz boru gibidir.

Kamıșın et kalınlığı fazla olmamalıdır. Fazla kalın olması seslerin zayıf çıkmasına sebep olur. Bunu kontrol etmek için dikkatli bakmalısınız eğer neyin en altına boğum denk geldiyse et kalınlığını olduğundan kalın zannedebilirsiniz.

İşçilik

Kamıșın Budak kısımlarının hava alıp almadığını kontrol edin. Nefesinizi içine çekerek vakumlama şeklinde hava almadığını kontrol edebilirsiniz. Kendi neyinizde böyle bir şüpheniz varsa japon yapıştırıcısı damlatarak bunu önleyebilirsiniz.

Neyin deliklerindeki çapakların temizlenmesi ve keskinliğin giderilmesi gerekir. Bu aslında neyi yapan kişinin neye ne kadar ozendigini gösterir. Deliklerin çapağını keskinliğini titizlikle almayan birisi neyin akorduyla vs. çok ilgileneceğini zannetmiyorum.

Sahtelikten Uzak Durun

Plastik ney almayın. Ton olarak flüt gibi ses verir. %99 unun akordu problemlidir. İç yapısı düz olduğu için ses aralığı geniş değildir. Bu sebeple plastik ney tercih etmemelisiniz. Bunların dışında işin manevi boyutu da var. Maddi açıdan çok büyük bir sıkıntınız yoksa bu neyi almak, neyin ruhaniyetine yakışmaz. Ayrıca sizin bu sanata bakış açınızı belli eder. Seviyeyi bu kadar aşağıya çekmeyin. Neye saygınız yoksa; en başta kendinize saygı duyun. Sonra ayırdığınız vakte sonra da verdiğiniz emeğe saygı duyun.

Sonuç

Sonuç olarak, Neyin görüntüsü yamukluğu eğriliği ile ilgili söylenecek çok şey var. Yıllardır ney açan biri olarak şunu söyleyebilirim. Görüntüye çok takılmayın. Bazen bu kamıştan iyi ney çıkmaz dediğim ve beni yanıltan çok ney oldu. Görüntü olarak sizi çok rahatsız edecek bir şey yoksa sesi ve akordu iyiyse neyinizi değiştirmeyin. İyi bir ustadan aldığınız zaman yukarıdaki etkenleri düşünmenize gerek bile kalmaz.

Kaliteli Ney Nasıl Anlaşılır? sorusunu yanıtladım. Eğer aklınıza takılan bir konu olursa iletişime geçmeyi unutmayın.